Soms kom je een artikel tegen dat je echt raakt en nog een tijd bezig houdt. Dat gebeurde mij bij een recent artikel in de Volkskrant van dr. Arno Bisschop, arts en oprichter van TalentCare. Hij beschrijft hoe het ‘normaal’ is dat medisch specialisten de jongere artsen, meestal nog in opleiding, uitkafferen, kleineren, seksueel ongepast benaderen en meer van dat soort gedrag. Een ongemakkelijke waarheid. Machtsmisbruik. Omdat de jonge artsen afhankelijk zijn van de medisch specialisten. Hun hele, nog jonge carrière afhangt van déze chirurg, of cardioloog, of longarts. Bij slechte beoordelingen vliegen ze eruit. En waar blijf je dan?
Bisschop laat zien dat dit onderdeel is van de werkcultuur in Nederlandse ziekenhuizen. Uit een onderzoek van Medisch Contact in 2018 onder artsen blijkt dat maar liefst 30 % van de geënquêteerden te maken heeft gehad met seksueel grensoverschrijdende situaties. En uit een onderzoek van o.a. FNV blijkt dat 1 op de 8 jonge medewerkers in de zorg uitvallen met burn-out verschijnselen vanwege onveilige en ongezonde werkomstandigheden. Werken in de zorg is verre van veilig of gezond!
Waarom raakte mij dit zo?
“Je verandert het toch niet”
Al lezend hoorde ik de stemmen van de arts-assistenten en verpleegkundigen die ik in mijn trainingen heb gehoord, die dezelfde soorten klachten en verhalen vertelden. Gevangen in onmacht hoe hiermee om te gaan. De tranen wegslikken, je tong afbijten om maar niks te zeggen, liever je eigenwaarde laten indeuken, beter verdragen dan aanvechten. Want één ding is zeker, het gevecht met de medisch specialist kan je niet winnen en zal je dus zeker verliezen. En dan verlies je meer dan je lief is.
Voor een manager in de zorg geldt hetzelfde dilemma. Je ziet wat er gebeurt en je voelt je onmachtig. Handelingsverlegenheid heet dat met een mooi woord. Van binnen weet je wel dat het niet deugt, het is ongemakkelijk, maar je weet ook heel zeker dat jij er niets aan kan veranderen. En als je er iets van zegt, dan lig je er misschien zelf wel uit. Je denkt daarom dat er niets aan te doen is. Dus je zwakt het liever af: zo erg is het toch niet? Die internist doet nu eenmaal altijd zo, maar hij is wel een goede dokter. Zijn patiënten lopen trouwens ook met hem weg, dus het zal vast wel meevallen. Of: die specialisten staan tegenwoordig onder enorme druk, echte stress, dan kan je het ze toch niet kwalijk nemen dat ze zo af en toe iets onhandigs doen? Hij bedoelt het vast niet kwaad…
Dit heet wegkijken. En daarmee houd je, onbedoeld en onbewust, uit ongemak, een rot systeem in stand.
Uitzicht(loos)?
Werken in de zorg is prachtig! Het is altijd zinvol werk, je kan echt iets betekenen voor een ander, je maakt het verschil. Hoe mooi is dat! De jonge artsen en verpleegkundigen die ik spreek lichten altijd op als ze over hun vak vertellen, de bevlogenheid is voelbaar.
Om dan weer bewolkt te raken als ze denken aan die ene collega, of dat incident (dat geen incident is), aan de eenzaamheid door het niet kunnen delen, in de overtuiging dat er niets zal veranderen.
Hoe schrijnend is deze klem. Gevangen in een uitzichtloze, machteloze situatie. Dat is wat ik hoor als ik luister naar mensen in de zorg. Dát raakte mij zo.
Want: het is niet waar! Er kan wel degelijk iets aan worden gedaan!
Het nieuwe Normaal
Ongewenst of onbeschoft gedrag verdwijnt helaas niet uit zichzelf. Het verdwijnt als niet langer wordt weggekeken. Het verdwijnt omdat het probleem wordt benoemd als probleem. Een onveilige werkcultuur verandert omdat de organisatie niet langer onveilig wil zijn voor haar eigen medewerkers en daar actie in wil ondernemen. Door daar over te praten, belangrijke waarden te erkennen én een besluit over de wenselijke normen te nemen. Door uitdrukkelijk een nieuw ‘normaal’ te introduceren. Intimidatie ís niet normaal, ook niet als het van alle tijden is.
Bisschop schrijft in de Volkskrant dat de zorgorganisaties helder moeten zijn over de grenzen van (on)aanvaardbaar gedrag. Met concrete voorbeelden en een protocol bij overtredingen. Een zieke werkcultuur kan welzeker veranderen en weer gezond worden. Een cultuur – elke cultuur – verandert steeds een heel klein beetje. Daar kan je sturing aan geven. De leidinggevenden – op alle niveaus – kunnen juist bij dit onderwerp hun leiderschapskwaliteiten laten zien. Laten zien dat ze voorop lopen en het goede voorbeeld geven. Goed leiden doet goed volgen.
Stop met wegkijken!
Bisschop roept ook de jonge artsen en andere zorgmedewerkers op om zich te durven uitspreken als ze grensoverschrijdend gedrag meemaken. Dat is inderdaad heel nodig. En beslist niet gemakkelijk! Hoe voer je zo’n gesprek? Wat heb je zelf nodig, hoe vat je de moed om te laten weten dat je gedrag van een ander ervaart als ongewenst en ongepast?
Dat is een vaardigheid die niet in de opleiding geneeskunde of verpleegkunde zit. Daar wordt juist geleerd om te verdragen en te verduren. Maar de feiten maken pijnlijk duidelijk dat het ook nodig is om te leren hoe een gedragsprobleem zo snel mogelijk bespreekbaar te maken. Gelukkig kan dat ook. Zowel collectief als individueel.
Zo’n gesprek voeren kan je leren. Je kan in een veilige omgeving leren en oefenen hoe je overeind blijft als je je grens aangeeft en je niet omver laat blazen. Zonder iemand te brandmerken. Zodat de werkrelatie beter wordt en het plezier in het werk weer terugkeert. Daar wordt iedereen gezonder van!
Herken je dit? Werk jij ook in een onveilige organisatie? Of ken je iemand die er last van heeft?
Dit probleem speelt natuurlijk niet alleen in de zorg…
Stop met wegkijken.
Stap 1
Wil jij jouw organisatie helpen veiliger te worden?
Neem dan contact met ons op voor een maatwerk-oplossing, of kijk eens bij Agressietraining voor de zorg.
Dan doe je er wat aan. Gegarandeerd veilig.
Lucia
Laatste berichten van Lucia (toon alles)
- Protocol versus gevoel is even wennen - 19/09/2024
- AgressieWerk.nl en Valtes gaan samenwerken - 01/07/2024
- Als leidinggevende is een ‘open deur’ niet genoeg - 09/02/2024
Heel veel dank voor het plaatsen van deze post! Veilig op je werk en waar je ook maar vertoefd moet de norm zijn.
Bedankt Bert, we werken er aan!