In onze agressietrainingen treffen we vaak mensen die het lastig vinden voor zichzelf op te komen. Zo ook Vanessa, een jonge Surinaamse vrouw, klein van stuk, werkzaam in de Thuiszorg.
Ze verteld over haar ervaringen met mevrouw De Vries, een oudere, norse vrouw. Vanessa gaat iedere ochtend naar de flat van mevrouw De Vries om haar te helpen met aankleden en het aantrekken van steunkousen. En iedere ochtend weer maakt mevrouw De Vries opmerkingen die Vanessa vervelend vindt.
Zo ook de laatste keer dat Vanessa voor haar zat om de steunkousen aan te trekken. “Jij bent hier eigenlijk niet sterk genoeg voor, hé?” en, “Wat doe jij er altijd lang over, in Suriname hebben vrouwen zeker geen steunkousen?”.
Vanessa laat het gebeuren. Ze snapt niet waarom mevrouw De Vries zulke opmerkingen maakt, maar ze doet haar werk zo goed mogelijk. Wel wordt ze er onzeker en angstig van, en ziet ze op tegen het moeten helpen van mevrouw De Vries.
Machtsspel
Wat hier lijkt te spelen is witte boorden agressie. Een spel om de macht, waarbij maar één persoon weet dát er gespeelt wordt, namelijk de agressor. Doel is de ander zich minderwaardig (letterlijk minder waard) te laten voelen, om zo uiteindelijk iets gedaan te krijgen of om jezelf simpelweg beter te laten voelen. Voor mevrouw De Vries (slecht ter been en weinig contacten) kan het een manier zijn om zichzelf belangrijker en sterker te voelen.
Ontladen
De emotie bij Vanessa is voelbaar, daar gaan we eerst mee aan de slag. We vragen Vanessa wat ze zou wíllen zeggen, en laten een acteur als ‘mevrouw De Vries’ voor haar staan. Na een schuchter begin volgt uiteindelijk (met stemverheffing): “Mevrouw De Vries, houd nu eens op, u bent racistisch, natuurlijk hebben we steunkousen in Suriname, stom mens!” En zo nog wat steekwoorden. Een broodnodige ontlading van maanden aan frustratie. Vanessa vindt het fijn om te doen. Het voelt ook sterk om dit vóór de groep te durven doen, te uiten en te laten merken hoe dwars het haar zit.
Omgaan met witte boorden agressie
Vervolgens oefenen we met Vanessa in hoe om te gaan met witte boorden agressie. Dit komt neer op het stellen van grenzen: benoem het gedrag wat de ander vertoond, geef aan wat het met je doet, en geef aan dat je wilt dat de ander daar mee stopt. Geef desnoods ook aan wat de consequenties is als de ander níet stopt, bijvoorbeeld dat je hen dan niet verder kunt helpen.
Vanessa oefent dit met de trainingsactrice. Eerst nog wat hakkelend, maar het gaat steeds beter: “U maakt een opmerking over mijn afkomst, daar voel ik me niet prettig bij, ik wil dat u daar mee stopt. Zo kan ik u niet goed helpen.”
We vragen haar en haar collega’s of ze dit mág zeggen. Is het onbeleefd? Is het bot? Nee, vindt iedereen, inclusief Vanessa. Kortom, dit mág Vanessa zeggen, vriendelijk en direct, zodat mevrouw De Vries haar gelooft. Ze is vast van plan het te gaan proberen.
Bedankt
Een maand later spreken we Vanessa weer. Ze ziet er enthousiast uit en kan duidelijk niet wachten om te vertellen hoe het is gegaan. Ze was van plan om bij het eerstvolgende incident er iets van te zeggen. Maar zover is het niet eens gekomen. Toen ze mevrouw de Vries weer zag heeft ze haar gelijk aangesproken op haar vorige opmerkingen, ferm maar vriendelijk. Mevrouw De Vries reageerde verongelijkt met een: “Nou, zo bedoel ik het toch niet, jullie Surinamers zijn ook zo gevoelig.” Waarop Vanessa kon antwoorden: “Nu doet u het wéér. En ik wil dat u daar mee stopt.” Na een paar keer herhalen had het effect, óók voor andere kleinerende opmerkingen.
Sindsdien gaat het contact steeds beter. Nog niet warm, maar wel een stuk vriendelijker. Mevrouw de Vries bedankt Vanessa tegenwoordig voor haar hulp.
Lees hier meer over witte boorden agressie.
Lucia
Laatste berichten van Lucia (toon alles)
- Als leidinggevende is een ‘open deur’ niet genoeg - 09/02/2024
- Een zakelijk contact aanspreken op gedrag én de relatie behouden - 24/06/2021
- Een (on)gemakkelijke waarheid - 20/09/2019